پیوست­ها

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………83

 

منابع و مآخذ

 

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………….85

منابع غیرفارسی…………………………………………………………………………………………………………………………..86

 

 

فهرست جدول­ها

 

3-1. جدول: مقیاس طیف لیکرت…………………………………………………………………………………………………40

3-2. جدول: ترکیب سئوالات پرسشنامه………………………………………………………………………………………..40

3-3. جدول: ضریب اعتماد با روش آلفاکرونباخ……………………………………………………………………………..42

4-1. جدول: جنسیت پاسخ دهندگان…………………………………………………………………………………………….47

4-2. جدول: فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان…………………………………………………………………………48

4-3. جدول:.فراوانی مربوط به تحصیلات پاسخ دهندگان………………………………………………………………..49

4-4. جدول: ضریب همبستگی امانتداری و اعتماد شهروندان به شهرداری ماهشهر……………………………..51

4-5. جدول: ضریب تعیین، خطای معیار تخمین و آماره دوربین- واتسون…………………………………………52

4-6. جدول: تجزیه و تحلیل آنوا………………………………………………………………………………………………….52

4-7. جدول: ضرایب و رگرسیون امانتداری و اعتماد……………………………………………………………………….53

4-8. جدول: ضریب همبستگی خدمتگزاری و اعتماد شهروندان به شهرداری ماهشهر………………………….54

4-9. جدول: ضریب تعیین، خطای معیار تخمین و آماره دوربین- واتسون…………………………………………55

4-10. جدول: تجزیه و تحلیل آنوا………………………………………………………………………………………………..56

4-11. جدول: ضرایب رگرسیون خدمتگزاری و اعتماد……………………………………………………………………56

4-12. جدول: ضریب همبستگی مسئولیت پذیریو اعتماد شهروندان به شهرداری………………………………..57

4-13. جدول: ضریب تعیین، خطای معیار تخمین و آماره دوربین- واتسون……………………………………….58

4-14. جدول: تجزیه و تحلیل آنوا………………………………………………………………………………………………..59

4-15. جدول: ضرایب رگرسیون مسؤلیتپذیریو اعتماد……………………………………………………………………………59

4-16. جدول: ضریب همبستگی عدالت واعتمادشهروندان بهشهرداری ماهشهر…………………………………………….60

4-17. جدول: ضریب تعیین، خطای معیار تخمین و آمارۀ دوربین – واتسون (متغیر عدالت)…………………………..61

4-18. جدول: تجزیه و تحلیل آنوا………………………………………………………………………………………………..62

4-19. جدول: : ضرایب رگرسیون مسئولیت پذیری و اعتماد……………………………………………………………62

4-20. جدول: ضریب همبستگی تکریم ارباب رجوع و اعتماد شهروندان به شهرداری ماهشهر…………….63

4-21. جدول: ضریب تعیین، خطای معیار تخمین و آماره دوربین- واتسون……………………………………….64

4-22. جدول: تجزیه و تحلیل آنوا………………………………………………………………………………………………..65

4-23. جدول: ضرایب رگرسیون عدالت و تکریم ارباب رجوع………………………………………………………..65

4-24. جدول: ضریب همبستگی ویژگی­های اخلاقی مدیران و اعتماد شهروندان به شهرداری………………66

4-25. جدول: ضریب تعیین، خطای معیار تخمین و آماره دوربین- واتسون……………………………………….67

4-26. جدول: تجزیه و تحلیل آنوا………………………………………………………………………………………………..68

4-27. جدول: ضرایب رگرسیون عدالت و ویژگی­های اخلاقی مدیران………………………………………………68                                4-28. جدول:خلاصه نتایج فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………..69

4-29. جدول: آمار توصیفی مربوط به آزمون  تی…………………………………………………………………………..70

4-30. جدول: آمار استنباطی مربوط به آزمون تی……………………………………………………………………………70

4-31. جدول: فراوانیپاسخ دهندگان زن و مرد با توجه به متغیر اعتماد شهروندان به شهرداری …………….71

4-32. جدول: آزمون مقایسه میانگین مردان و زنان با توجه به متغیر اعتماد شهروندان به شهرداری……….71

4-33. جدول: تحلیل واریانس یک طرفه……………………………………………………………………………………….72

4-34. جدول: تحلیل واریانس یک طرفه……………………………………………………………………………………….73

5-1. جدول: خلاصه نتایج متغیرهای جمعیت شناسی……………………………………………………………………..76

5-2. جدول: خلاصه نتایج فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………….79

 

 

فهرست شکل­ها

عنوان صفحه

2-1. شکل: نقطه اشتراک بین استانداردهای اخلاقی و الزامات قانونی………………………………………………..27

4-1. شکل: نمودار جنسیت پاسخ دهندگان…………………………………………………………………………………….48

4-2. شکل: نمودار توزیع فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان……………………………………………………….49

4-3. شکل: نمودار فراوانی مربوط به تحصیلات پاسخ دهندگان……………………………………………………….50

4-4. شکل: توزیع خطاهای رگرسیونی………………………………………………………………………………………….52

4-5. شکل: توزیع خطاهای رگرسیونی………………………………………………………………………………………….55

4-6. شکل: توزیع خطاهای رگرسیونی………………………………………………………………………………………….58

4-7. شکل: توزیع خطاهای رگرسیونی………………………………………………………………………………………….61

4-8 . شکل: توزیع خطاهای رگرسیون………………………………………………………………………………………….64

 

 

چکیده:

     هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش و تأثیر اخلاق مدیران در افزایش میزان اعتماد شهروندان ماهشهر به شهرداری است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی از لحاظ هدف بوده و از نوع تحقیقات توصیفی است. جامعه آماری این تحقیق شهروندان ماهشهری است که با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی، 271 نفر از مراجعه کنندگان به شهرداری در مدت دو هفته مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بوده که روایی آن توسط پانلی از متخصصان در دو بخش روایی ظاهری و محتوا احراز گردیده است و پایایی آن بوسیله ضریب آلفای کرونباخ برای بخش­های مختلف احراز گردید.پس از تکمیل پرسشنامه­ها، مراحل تجزیه و تحلیل داده­ها در دو بخش توصیفی و استنباطی صورت گرفت. نتایج بدست آمده از تحلیل­های توصیفی نشان می­دهد که 68 درصد از پاسخگویان مرد و 38 درصد دارای تحصیلات لیسانس بوده و بیشترپاسخگویان در بازه سنی 41 تا 50 سال قرار دارند.

     نتایج حاصل از آزمون­های فرضیات تحقیق نشان می­دهد که در بین تمامی موارد مطرح شده در فرضیات تحقیق، ارتباط مثبت وجود دارد. همچنین فرضیه اصلی پژوهش که ارتباط ویژگی­های اخلاقی مدیران و اعتماد شهروندان به شهرداری ماهشهر است نیز ارتباط مثبت و معنی­دار است.

     پژوهش حاضر نشان می­دهد که خدمتگزاری، بیشترین رابطه را با اعتماد شهروندان به شهرداری ماهشهر دارد به عبارتی شهرداری ماهشهر از طریق خدمتگزاری، اعتماد بیشتری در میان مشتریان ایجاد کرده است.

کلمات کلیدی: اخلاق مدیران، اعتماد شهروندان، خدمتگزاری.    

 

مقدمه
     کارهایی که به آنها کار اخلاقی گفته می­شود فرقشان با کار عادی این است که قابل ستایش و تحسین­اند. به عبارت دیگر یعنی انسان برای آنها ارزش قایل است. تفاوت کار اخلاقی با کار طبیعی در این است که کار اخلاقی در وجدان هر بشری دارای ارزش است( مطهری، 1366). مکتب انسان ساز اسلام به دنبال تربیت خلیفه الهی، یعنی انسان الهی که مظهر صفات حق تعالی است، برای رسیدن به این هدف عالی، مجموعه­ای از دستورات الهی در قالب اعتقادات، احکام و اخلاق بیان شده است. با توجه به جامعیت و فراگیر بودن اسلام به عنوان آیین زندگی، نوع نگاه اسلام به مدیریت مشخص خواهد شد. مدیریت از مهمترین مباحث جهان امروز است که با آن می­توان به دنیای بشریت کمک­های شایانی کرد زیرا جامعه بشری برای رسیدن به هدف به مدیرانی احتیاج دارد که هم هدف را خوب بشناسند و هم ابزار رسیدن به آن هدف را. همانطور که استاد مطهری می­فرمایند: مدیریت صحیح از ضعیف­ترین ملت­های دنیا قوی­ترین ملت­ها را می­سازد.

     بنابراین اسلام مکتبی است هدفمند و هدف آن تقرب به خداست. مدیریت اسلامی هم جزیی از این برنامه­ها است. مدیر در مدیریت اسلامی نقش الگو دارد لذا داشتن یک سری خصوصیات و ویژگی­ها که بیانگر کفایت و شایستگی او برای مدیریت است مدنظر قرار می­گیرد که عبارتند از: اخلاص، رهبری، آگاهی و قدرت، خودسازی، امانتداری، خدمتگزاری، عدالت، وجدان کاری و … (فروزنده دهکردی و جوکار، 1386). 

 

تعریف مساله و بیان موضوع تحقیق
اخلاق در علم مدیریت به تازگی مطرح و جذابیت خاصی برای محققین این رشته علمی فراهم نموده و چشم­انداز تحقیقاتی فراوانی برای آن می­توان متصور بود. علم مدیریت به دلیل ماهیت استراتژیک آن در کمک به تصمیم­گیری در حوزه انسانی نسبت به سایر علوم از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که هر تصمیم در این حوزه می تواند به اقشار مختلف جامعه، محیط و طبیعت اثرگذار باشد از جمله طریق مؤثر به منظور وارد ساختن مباحث اخلاقی در امور روزمره انسانی لحاظ اخلاق در تصمیم­گیری و متعاقباً در عملیات به عنوان یک سیستم پشتیبانی تصمیم می­باشد. از سویی دیگر امروزه تأکید برمباحث اخلاقی و به گسترش بوده و از جمله طرق مؤثر در اعمال مباحث اخلاقی و اجرایی کردن بحث اخلاقیات در جامعه، توجه به مباحث اخلاق در تصمیم­گیری یا اخلاق در علم مدیریت می باشد. با گسترش تحقیقات در حوزه اخلاق در علم مدیریت در سال های اخیر، آینده­نگری مطلوبی را برای اخلاق در حوزه علم مدیریت و تصمیم­گیری می­توان تصور کرد.

اخلاقیات به عنوان سیستمی از ارزش­ها، باورها، اصول، مبانی باید­ها و نباید­ها تعریف می­شود که بر اساس آن نیک و بدهای سازمان مشخص می­شود و عمل بد از خوب متمایز می­گردد(الوانی، 1380).

اخلاق، عبارتست از قواعد ارزشی و هنجاری یک جامعه که در رفتار افراد آن انعکاس می­یابد. اینکه چگونه اصول اخلاقی را بر موارد خاص اعمال کنیم، همان اخلاق کاربردی است که شامل اخلاق اقتصادی پزشکی محیط­زیست علمی اخلاق در سازمان و مدیریت می­باشد(جباری، 1386). بحث اخلاق در حقیقت عمده­ترین چالش مدیریت است زیرا بیانگر تقابل بین عملکرد اقتصادی(که به وسیله درآمدها، هزینه­ها و سودها اندازه­گیری می­شود) و عملکرد اجتماعی(که در قالب تعهدات آن سازمان در داخل و خارج نسبت به دیگران بیان می­شود) می­باشند(هس مر، 1382). رواج ادبیات اخلاق در علم مدیریت و گسترش آن در آینده می­تواند آن را با ادبیات اخلاق در کسب و کار ارتباط دهد لذا در ابتدا به مرور ادبیات اخلاق در کسب و کار پرداخته می­شود.

 

1-3- اهداف تحقیق

هدف اصلی: یافتن ارتباط بین اخلاق مدیران و اعتماد شهروندان در شهرداری ماهشهر.

اهداف فرعی:

بررسی ارتباط بین امانتداری و اعتماد شهروندان
بررسی ارتباط بین خدمتگزاری و اعتماد شهروندان
بررسی ارتباط بین مسولیت­پذیری و اعتماد شهروندان
بین انضباط کاری بررسی ارتباط و اعتماد شهروندان
بررسی ارتباط مهرورزی و اعتماد شهروندان
 

1-4- سوالات تحقیق

1-آیا بین امانتداری و اعتماد شهروندان ارتباط وجود دارد؟

 

 

1-5 متدولوژی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-6 جامعه آماری و روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………….. 8

1-7 محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 8

1-8 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-8-1قلمرو مکانی……………………………………………………………………………………………………………………… 8

1-8-2 قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-9 تعریف واژه ها و اصطلاحات………………………………………………………………………………………………… 9

 

چکیده

نیاز مصرف کنندگان امروزی در انتخاب و یافتن یک کالا به نظر می رسد که گامی بالاتر از نیازهای عادی و قدیمی گذاشته باشد . دیگر مشتریان تنها به دنبال کیفیت ها و کارایی ها  نیستند آنها چیزی فراتر از خواسته ها ی عادی و سطح اول را  می خواهند نیازهای رده بالاتر بعد نیازهای فیزیولوژیکی نیازهای روحی و عاطفی را طلب می کرد و در بازار امروز نیازی که برای بسیاری به چشم می خورد نیاز به منحصر بفرد بودن و یکتا بودن در میان دیگران است  و به این می پردازد که چه کالایی را انتخاب کند تا به گونه ای از میان دیگران یکتا باشد . حال به این می پردازیم که تمرکز بر روی نیاز های روحی برای مصرف کنندگان و کیفیت های درک شده و هم چنین نیازهای عاطفی آنان آیا سبب ایجاد ارتباط بین نام تجاری ما با مشتری خواهد شد یا خیر و این نکته که انحصار طلبی و یکتا طلبی انسانها آیا تاثیری به درک کیفیت کالاها خواهد گذاشت؟ آیا انحصار طلبی و تک بودن انسانها سبب خواهد شد که انسانها ارزشی را بر اساس احساس خود به آن کالا بگذارند و اینکه ارزش احساسی ایجاد شده و هم چنین کیفیت درک شده از نوع کالا در جهت منحصر بفرد شدن به دلیل استفاده از آن کالا بر قصد خرید آنها تاثیر خواهد گذاشت .

در این راستا در این مجموعه به بررسی علی و معلولی نیاز مصرف کنندگان به منحصر بفرد بودن و برداشت آنها از نام کالا و تاثیرش بر قصد خرید خواهیم پرداخت .

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

مقدمه

با شتاب گرفتن عرصه پیشرفت و تنگ تر شدن رقابت در راستای جهانی شدن محیط های خرده فروشی به سرعت در حال تغییر و حتی در حال نابود شدن هستند . که این حادثه در راستای بالاتر رفتن انتظارات مصرف کنندگان در محیط جهانی شدن و عرصه پیشرفت می باشد  و بسیاری از شرکتها و کشور های بزرگ در این فکرند که به جبران این نابودی و پیشگیری از این نابودی بپردازند و راهکاری برای احیای محیط و جامعه خرده فروشی برای بازار مصرف کننده باشند . حال نکته جالب اینجاست که گاه گاهی در این حادثه رشد اقتصادی در حال ظهور بسیاری از  مصرف کنندگان به سمت خرده فروشان جذب شده و بازار جذابی را برای عده ای خاص ایجاد کرده اند . . و این سبب قوت گرفتن دوباره بازار خرده فروشی در بسیاری از کشورها مخصوصا کشورهای آسیایی را سبب شده است و چشم انداز های خوش بینانه ای را برای خرده فروشان  بین المللی فراهم کرده است و علاقه محققان را در جهت ساخت برندها و نام های تجاری بسیارقوی علاقمند ساخته است .

حال یافتن این مسئله و رشد این محیط ، کار و فرایند ساده ای نیست و مصرف کنندگان در برخی از موارد علت جذب بسیاری از مصرف کنندگان به سمت مارک های کلیشه ای و ساده حتی در کشور خودشان به دلیل نیاز به منحصر بفرد بودن و یا دانش و تجربه شخصی فرد از کیفیت کالا مشتق

 

 

3-2- 6)زن لعان شده 82

3-2-7)‌زن غیر و زن درعده 82

3-2-8)‌ عقد دراحرام حج یاعمره 83

‌3-2-9)ازدواج  باکنیز  جاریه 84

3-2-‌10)‌ازدواج  با زن زنا پیشه 85

3-2- 11)مطلقه ثلاثه 86

3-2-12)فلسفه  این ازدواج 87

3-2-13)دین و مذهب شافعی (سه طلاق ) 88

3-2-14)تعدد همسران 90

3-2-15)حکمت در تحدید عدد همسران 92

3-2-16)اختلاف دین 92

3-2-17)ازدواج با زن شوهردار 93

3-2-18)ازدواج با زن زانی 93

3-2-19)برخى از احکام نکاح مسلمان با غیر مسلمان: 94

3-2-20) نکاح زن به نیت طلاق 95

فصل چهارم: بررسی تطبیقی و مقایسه ای در فقه امامیه و شافعی

4- بررسی تطبیقی و مقایسه ای در فقه امامیه و شافعی 98

4-1- وجوه افتراق هرکدام با تحلیل و ذکر مبانی و دلائلشان   98

4-1-1)اختلاف در ازدواج با مادر زن : 98

4-1-2)از نظر شیعه : 98

4-1-3) جمع بین محارم 99

4-1-4)زن غیر و زنی که از غیر درعده باشد 101

4-1-5)حرمت ناشی از نکاح با زن در عده 101

4-1-6) اختلاف در عقد زن در احرام 102

4-1-7)ازدواج با زن زنا پیشه 104

4-1-8)زنا و چند مساله 106

4-1-9)عدد طلاق 107

4-1-10)اختلاف دین 108

 

 

4-1 – حقوق کودک پس از تولد تا روز هفتم.. 88

4-1-1-  استحباب اذان واقامه. 88

4-1-2 – کام برداشتن  (تحنیک). 89

4-1-3 – نامگذاری وکنیه. 90

4-1-4-ختنه وفوائد بهداشتی آن. 94

4-1-5 -عقیقه و فوائد آن. 96

4-1-6 – تراشیدن سر. 100

4-1-7 – دعا برای فرزند.. 101

4-1-8-تعلیم وتربیت کودک… 102

4-2- تغذیه کودک… 104

4-2-1- شیر مادر. 105

4-2-2-فوائد شیر مادر. 106

4-2-3 – شیر دادن عبادتی بزرگ… 109

4-2-4- شیر دادنی که علت محرم شدن است… 111

4-2-5- کسانی که به علت شیر دادن محرم می شوند.. 112

4-2-6- مدت زمان شیرخوارگی.. 112

4-3-حضانت… 113

4-3-1- معنای حضانت و روایات وارده در این خصوص….. 113

4-3-2- روایات در زمینه حضانت کودک… 114

4-3-3-حضانت کودک در قانون مدنی.. 115

4-3-4- چرا حضانت هم حق و هم تکلیف است؟. 116

4-3-5- حق ملاقات با کودک… 117

4-3-6-اثر حضانت… 118

4-3-7-پایان حضانت… 118

4-4- نفقه. 118

4-4-1- معنی لغوی نفقه. 119

4-4-2- معنی اصطلاحی نفقه. 119

4-4-3- حکم نفقه فرزند نامشروع. 121

4-4-4- سن بلوغ از دیدگاه فقها 122

4-4-5- سن بلوغ از دیدگاه قرآن. 123

4-4-6- سن بلوغ از دیدگاه احادیث… 125

فصل پنجم: تنبیه ،تعزیر و تادیب کودک از منظر فقه ………………………………………………………126

تنبیه ، تعزیر وتأدیب کودک از منظر فقه. 126

5-1- مفاهیم و تعاریف…. 127

5-2- حکم اولیه و ثانویه تنبیه کودک… 128

5-3- موارد حکم ثانویه تنبیه کودک… 130

5-4- موارد تعزیر و تأدیب کودک… 135

5-5- ولایت بر تعزیر و تأدیب کودک… 137

5-6- حکم تعزیر و تأدیب کودک… 139

5-7-  شرایط تعزیر کودک… 141

فصل ششم:مسئولیت کیفری اطفال از دیدگاه فقهی وحقوق ……………………………………………147

6-1- مقدمه. 148

6-2- بلوغ و علائم آن. 151

6-2-1- بلوغ از نظر فقهی.. 151

6-2-2- بلوغ از نظر روانشناسی.. 152

6-3- تغییرات اساسی درباره مجازات کودکان واطفال.. 154

6-4- تفاوت قانون مجازات قبلی با قانون فعلی.. 155

6-5- مسئولیت کیفری کودکان در قانون جدید مجازات اسلامی.. 156

6-6- حدود مسؤولیت کودکان بزهکار. 157

6-7- سن مسؤولیت کیفری در قرآن. 158

 6-8- سن مسئولیت کیفری در سُنّت… 159

6-9- سن مسؤولیت کیفری در روایات رسیده از پیامبر اکرم (ص). 160

6-10- سن مسؤولیت کیفری در احادیث امامان معصوم علیهم‏السلام. 160

6-11- سن مسؤولیت کیفری از نظر فقها 164

نتیجه‌گیری.. 166

فهرست  منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………. 168

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………172

 

 

چکیده
 

آنچه در این تحقیق گردآوری شده است بررسی مختصری درباره حقوق و تربیت کودک با استفاده از منابع اصلی فقهی و حقوق اسلامی و همچنین کتب علوم تربیتی که توسط روانشناسان و نویسندگان معروف به رشته تحریر درآمده است. به موضوعاتی پرداخته شده که آگاهی از آن حقوق، توسط والدین و مربیان نقش مهمی در پرورش روح ، جسم وجان فرزندان داشته باشد وباعمل به آن بسیاری از مشکلات تربیتی ، اخلاقی و مفاسد اجتماعی از بین خواهد رفت چون کودکان امروز سازندگان جامعه فردا و پدران و مادران نسلهای آینده هستند که باید در تربیت اسلامی این نسل کوشا باشیم همچنین عوامل موثررشد قبل از تولد که عبارتند از وراثت ،محیط قبل از تولد ، اضطراب مادر ، سن مادر ، تغذیه ،داروها وبیماریها واختلالاتی که ممکن است مادر به آن دچار شود.همچنین مراحل رشد و تربیت کودک در اسلام و علوم تربیتی کدامند .برای رشد کودک عواملی موثر میباشد که از جمله خانواده، پدر ومادر ،دوستان و مدرسه از ی این عوامل میباشند که نقش مهمی در رشد کودک ایفا می کنند.از جمله حقوق کودک پس از تولد تا روز هفتم از نظر فقهی اسحباب اذان واقامه ، کام برداشتن ، نامگذاری و کنیه ، ختنه ،عقیقه ،تراشیدن سراز موارد مهمی می باشد. حضانت و روایاتی که درباره پرورش وپرستاری کودک آمده،و همچنین به مواردی از قانون مدنی که در رابطه باحضانت می باشد .کودک بعد از تولد تا زمان رسیدن به سن بلوغ نفقه اش بر والدین و اجداد واجب میباشد قاعده عمومی در تنبیه کودک حرمت است وتنها در شرایطی خاص این قاعده عموما استثناءمی پذیرد. موارد استثناء تنبیه کودک تحت دو عنوان کلی تعزیر و تادیب می باشد و تربیت براساس موازین قرآن کریم بر پایه دو اصل کلی خوف ورجاءشکل می یابد در امر تربیت کودک ،تنبیه او از مهمترین مظاهر اصل خوف محسوب می شود .مسئولیت کیفری اطفال از دیدگاه فقهی و حقوقی موضوعی است که از چالش برانگیز ترین مسائل روزدنیا ست .کودکان سرمایه جامعه هستند. از جمله ارکان مسئولیت کیفری عقل و شعور،ادراک واراده ، اختیار ،تقصیر وقصد هستند که فقدان هریک موجب رفع مسئولیت خواهد بود و همچنین در قانون مجازات اسلامی جنون، خواب ومستی ،اجبار ، واکراه ، اشتباه و صغر سن از موارد رفع مسئولیت کیفری می باشند.

 

 

1-2-9-2- ویژگی های کلی حیا 29

1-2-3-9- رابطه ی حیا و حجاب.. 30

فصل دوم. 31

پیشینه ی بحث.. 32

بخش اول. 33

2-1- حجاب و پوشش در اقوام و ملل غیر اسلام. 33

2-1-1- یونان و روم باستان. 33

2-1-2- ایران باستان. 35

2-1-2-1- دوره ی مادها 35

2-1-2-3- پارسی ها (هخامنشیان) 37

2-1-2-4- اشکانیان. 38

2-1-2-5- ساسانیان. 39

2-1-3- حجاب و پوشش در هند. 42

2-1-4- حجاب در بیزانس سده ی چهارم میلادی تا قرون میانه. 43

2-1-5- انگلستان عصر رنسانس… 43

2-1-6- حجاب در مغولستان. 44

2-1-7- حجاب در مصر و قاهره و مراکش… 44

2-1-8- حجاب در فرانسه. 44

بخش دوم. 44

2-2- پوشش و حجاب در ادیان غیر اسلام. 44

2-2-1- دین زرتشت.. 45

2-2-1-1- حجاب و پوشش در دین زرتشت.. 46

2-2-2- دین یهود. 49

2-2-2-1- حدود و کیفیت پوشش… 52

2-2-3- دین مسیحیت.. 53

بخش سوم. 56

2-3- پوشش در جاهلیت.. 56

2-3-1- واژه ی جاهلیت.. 56

2-3-2- معنای لغوی جاهلیت.. 57

2-3-3- معنای اصطلاحی «جاهلیت». 59

2-3-4- محدوده ی زمانی جاهلیت.. 61

2-3-5- جاهلیت از دیدگاه قرآن. 62

2-3-6- جاهلیت از دیدگاه نهج البلاغه. 66

2-3-6-1-جاهلیت پیش از زمان بعثت حضرت رسول (ص) 66

2-3-6-2-جاهلیت هم زمان با بعثت حضرت رسول (ص) 66

2-3-6-3-جاهلیت پس از دوران بعثت.. 69

2-3-1- آداب و رسوم مردمان جاهلی.. 70

2-3-1-1- نسب.. 70

2-3-1-2- بت پرستی.. 72

2-3-1-3-جنگ و خون ریزی ؛ 76

2-3-1-4-تفاخر. 78

2-3-1-5-فساد و فحشا 80

2-3-1-6-سواد. 82

2-3-1-7-ارث.. 82

2-3-2-جایگاه زن در جاهلیت.. 84

2-3-2-1- موقعیت زن در جاهلیت با توجه به آیات قرآن. 85

2-3-2-1-1-عادت ماهیانه. 86

2-3-2-2- کراهت از دختران و زنده به گورکردن آن ها 87

2-3-2-3-علل زنده به گور کردن. 88

2-3-3-  ازدواج در جاهلیت.. 90

2-3-3-1- تعدد زوجات.. 91

2-3-3-2- انواع ازدواج در عصر جاهلیت.. 91

2-3-3-3-نکاح رهط یا مشارکت.. 91

2-3-3-4-نکاح بغایا 92

2-3-3-5-نکاح استبضاع. 93

2-3-3-6-نکاح شغار 93

2-3-3-7-نکاح مخادنه. 93

2-3-3-8-نکاح ضیزن یا مقت.. 94

2-3-3-9-نکاح ظعینه. 94

2-3-3-10-نکاح متعه. 94

2-3-4-طلاق در جامعه ی جاهلی.. 95

2-3-4-1- انواع طلاق. 95

2-3-4-2-  حجاب و پوشش زنان در دوره ی جاهلیت.. 98

2-3-5-1- الف : دیدگاه پوشش زنان جاهلی.. 98

2-3-5-1-1- جنگ فجار ثانی.. 99

2-3-5-1-2- اشعار دوره ی جاهلی.. 99

2-3-5-2- دیدگاه عدم پوشش زنان جاهلی.. 100

2-3-5-2-1-آیه قرآن. 101

2-3-5-2-2- کنار گذاشتن پوشش در شرایط خاص… 102

2-3-5-2-3- ترس از اسارت.. 103

2-3-5-2-4-نظریه ی نسبی بودن پوشش در جاهلیت.. 104

2-3-5-3-1- درزمان عزاداری.. 105

2-3-5-3-2- ترس از اسارت.. 106

2-3-5-3-3- خودآرایی و خودنمایی زنان جاهلی.. 106

2-3-5-3-4- فقر. 107

بخش چهارم. 108

2-4-  حجاب وپوشش دردوره ی معاصر. 108

2-4-1-  حجاب و کشف حجاب در ایران. 110

2-4-2-  فتحعلی شاه 110

2-4-3-  ناصرالدین شاه 111

2-4-4- دوره ی مشروطیت.. 113

2-4-5- رضاخان. 114

2-4-5-1- اجرای رسمی قانون کشف حجاب.. 118

2-4-5-2- واکنش های صورت گرفته در برابر قانون کشف حجاب.. 120

2-4-6-  محمدرضا شاه 121

فصل سوم. 126

بررسی فقهی پوشش اسلامی.. 126

پیشینه بحث.. 127

3-1- خاستگاه و مبنای حجاب و پوشش… 127

3-1-1-  احترام به زن مسلمان. 127

3-1-2-  پرهیز از مفسده 128

3-2- وجوب اصل پوشش… 128

3-2-1- آیات وجوب پوشش… 129

3-2-2- آرای فقها در مورد حدود پوشش… 137

3-2-2-1- نظریه اول. 137

3-2-2-2- نظریه دوم. 137

3-2-2-3- نظریه سوم. 138

3-2-2-4- نظریه چهارم. 138

3-2-3- ادله ی نظریات مطرح شده 138

3-2-3-1- ادله ی طرفداران نظریه ی اول ؛ (جواز کشف وجه و کفین) 138

3-2-3-1-2-1- در رابطه با حرمت نظر به خواهر زن. 142

3-2-3-1-2-2- در رابطه با پسر بچه. 143

3-2-3-1-2-3- صحیحه ی محمد بن اسماعیل بن زبیع. 143

3-2-3-1-2-4- روایت مربوط به حضرت فاطمه(س) 144

3-2-3-1-3- عسر و حرج. 145

3-2-3-2- بررسی ادله ی قول دوم. 145

3-2-3-2-1- آیه ی 59 سوره ی احزاب.. 145

دلیل اول این گروه 145

3-2-3-2-2- سیره ی مسلمین.. 146

3-2-3-2-3- روایت.. 147

3-2-3-2-4- ملاک و فلسفه ی پوشش… 148

3-2- موارد استثناء از حکم وجوب پوشش… 149

3-2-1- محارم. 150

3-2-2- نسائهن.. 151

3-2-3- مملوکانشان. 152

3-2-4- مردان سفیه. 153

3-2-5-کودکان. 153

3-2-6- اضطرار 155

3-2-7- خواستگاری.. 156

3-2-7-1- نظر مذاهب اهل سنت  در مورد نگاه هنگام خواستگاری.. 159

3-2-7-1-1- حنفی.. 159

3-2-7-1-2- مالکی.. 159

3-2-7-1-3- حنبلی.. 159

3-2-7-1-4- شافعی.. 159

3-3- بخش دوم :احکام حجاب وپوشش از دیدگاه فقهای معاصر ) مراجع تقلید عصر حاضر ( 160

3-3-1- پوشش زنان از نامحرم. 162

3-3-2- زمان وجوب حجاب برای دختران. 162

3-3-3- پوشش زیر چانه از نامحرم: 162

3-3-4- پوشش روی پا 163

3-3-5- پوشش زیبا رویان. 163

3-3-6- برتری چادر یا مانتو. 164

3-3-7- غفلت از حجاب: مثلا موی زنی به طور غیر عمد بیرون باشد و یا به طور سهوی چادر کنار رود  164

3-3-8- لباس روشن و نازک.. 164

3-3-9- پوشیدن جوراب نازک.. 165

3-3-10- لباس های تنگ.. 165

3-3-11- پوشیدن لباس های تنگ و تحریک کننده که برجستگی های بدن زن در آن پیداست    165

3-3-12- پوشش حجم مو. 166

3-3-13- کفش صدادار 166

3-3-14- آرایش و زیور آلات.. 166

3-3-15- پوشاندن چهره ی آرایش کرده ی زن از نامحرم. 166

3-3-16- آرایش دختران. 167

3-3-17- آرایش کردن برای محارم. 167

3-3-18- اصلاح ابرو 167

3-3-19- رنگ ابرو 168

3-3-20- سرمه ی چشم به دلیل زینت.. 168

3-3-21- شک در زینت (درجایی که شک ایجادشود که چیزی از موارد زینت است یا نه؟) 169

3-3-22- حکم پوشش انگشتر،طلا و حلقه ی ازدواج بانوان در صورتی که در معرض دید نامحرم باشد  169

3-3-23- گذاشتن لنز آرایشی برای بانوان. 169

فصل چهارم. 171

4-1- حجاب حق خدا 173

4-2- آثار حجاب.. 174

4-2-1- احترام و حرمت بخشیدن به زن. 175

4-2-2- تشکیل و تحکیم خانواده 177

4-2-3- حضور اجتماعی سالم زن. 179

4-2-4- تعدیل غریزه خودنمایی زنان. 181

4-2-5-  سلامتی روحی و جسمی.. 184

4-2-6- بهداشت روانی جامعه. 186

4-2-7- رشد عشق های پاک.. 187

4-2-8- موفقیت های معنوی.. 187

4-2-9- امنیت بانوان. 188

4-2-10- نشاط و شادابی.. 189

4-3- علل بدحجابی.. 192

4-3-1- وسوسه شیطان و یارانش در عریانی.. 192

4-3-2- تلاش استعمار در  زدودن پوشش… 194

4-3-3- دگرگونی ارزش ها 194

4-3-4- تظاهر به زندگی مترقی.. 195

4-3-5- تبلیغات منفی در رابطه با حجاب در حوزه ی رسانه. 195

4-3-6- کم رنگ شدن نقش مرد در خانواده 196

4-3-7- شکاف بین نسل ها 196

4-3-8- کمبود شخصیت.. 197

4-3-9- مدگرایی.. 198

4-3-10- توجیه قراردادن رفتار افراد متدین.. 199

4-3-11- عدم وجود لباس و فضاهای مناسب.. 199

4-3-12- ازدواج. 200

4-3-13- جهل و ناآگاهی.. 200

4-3-14- مازوشیسم. 200

4-3-15- ضعف غیرت.. 201

4-3-16- تقلید. 201

4-4- پیامدهای بدحجابی.. 202

4-4-1- پایمال شدن شخصیت و ارزش واقعی زن. 202

4-4-2- تزلزل نهاد خانواده 203

4-4-3- افزایش میزان طلاق. 204

4-4-4- تضعیف اعتقادات دینی در جامعه. 204

4-4-5- زمینه سازی برای ایجاد انواع جنایات ، قتل و حوادث خطرناک.. 205

4-4-6- افت تحصیلی و آموزشی.. 206

4-4-7- بیماری های جسمی و روانی.. 206

4-4-8- افزایش فحشا و فرزندان نامشروع. 208

4-4-9- خشونت و آزار جنسی.. 208

4-4-10- زمینه سازی برای نگاه آلوده و سلب آرامش روحی.. 212

نتیجه گیری.. 218

پیشنهادات.. 222

 

چکیده
بررسی نقش و تأثیر زمان و مکان بر حجاب و پوشش زنان از منظر فقهی(جاهلیت تا معاصر)

بوسیله ی:

سمیه روزفراخ

حجاب و پوشش یکی از مسائلی است که در همه ی اقوام و ملل وهمچنین ادیان الهی و غیر الهی مورد تأکید بوده که در طول تاریخ و با توجه به مقتضیات زمان فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است. در دین اسلام حجاب به معنای پوشش زن از مسلمات دین و مذهب بوده که اسلام روی آن تأکید زیادی داشته است و حکمت تشریع آن مختص به زمان و مکانی خاص نیست، بلکه این حکم امری فرازمانی و فرامکانی است که با قانونمندی خاصی و با رعایت اعتدال و بر مبنای فطرت انسانی و مصالح جوامع بشری تنظیم شده است.این پژوهش درصدد بررسی نقش و تأثیر زمان و مکان در زمینه ی حجاب و پوشش زنان بر آرای فقهی از جهت حدود و کیفیت آن بوده است. و نتایجی که با مراجعه  به کتب فقهی بدست آمده است حاکی از آن است که فقهای اسلام اعم از شیعه و سنی با استناد به نصوص قرآنی و روایی که در این زمینه وارد شده در مورد اصل وجوب حجاب و پوشش متفق القول هستند و تنها در رابطه با حدود وچگونگی پوشش نظرات مختلفی صادر کرده اند که هر گروه برای نظریه ی خود مستنداتی را ارائه داده اند.در بین این نظریات، پوشش کل بدن زن در برابر نامحرم به جز وجه و کفین(جواز کشف وجه و کفین) طبق کتب فقهی طرفداران بیشتری از فقهای متقدم و متأخر به خصوص فقهای شیعه را به خود اختصاص داده است.فقهای معاصر)مراجع تقلید عصر حاضر( نیز قائل به پوشش کل بدن زن در برابر مرد نامحرم به جز وجه و کفین هستند با این تفاوت که به دلیل مصالح و مفاسد موجود با توجه به شرایط زمانی در رابطه با مسائل مربوط به این دو عضو و به طور کلی حجاب و پوشش با شرایط عدم مفسده و عدم بیم و فتنه و لغزش رأی احتیاطی صادرکرده اند.

واژگان کلیدی:حجاب، فرا زمانی و فرامکانی،حدود پوشش، وجه و کفین، فقهای معاصر

 

مقدمه
لزوم پوشش، یکی از خواسته های فطری انسان است، زیرا از آغاز پیدایش انسان هریک از زن و مرد کوشیده است تا پوشش مناسب داشته باشد. او ابتدا با برگ درختان و سپس باپوست حیوانات و بعد با دست بافته های خود، خویش را می پوشانده است، و بعد با پیشرفت صنعت و دست یافتن به منابع و ابزار جدید، پوشش نیز از (تغییرات تکاملی) بهره مندگردید.

این اعمالی که تحت هیچ گونه آموزشی نبوده، نشان می دهد که پوشش، یک نیاز فطری انسان است. داستان آدم و حوا نیز فطری بودن پوشش را اثبات می کند. در همین رابطه در آیه ی 22 سوره ی مبارکه ی اعراف آمده: فلما ذاقا الشجره بدت لهما سؤاتهما و طفقا یخصمان علیهما من ورق الجنه و نادا هما ربهما الم انهکما عن تلکما الشجره و اقل لکما ان الشیطان لکما عدو مبین؛ هنگامی که از آن درخت چشیدند، شرمگاه بدنشان بر دو نفرشان نمایان شد هر دو دست به کار چسبانیدن برگ (درختان) بهشت به خود شدند، و پروردگارشان بر آن دو بانگ زد: آیا من شما را از آن درخت نهی نکردم، وبه شما نگفتم: بی تردید شیطان برای شما دشمنی آشکار است.

بنابراین بشر از آغاز خلقت، با میل فطری اندام خود را از دیگران پوشانیده است و اگر این گونه نبود، انسان نیز مانند حیوانات، از برهنگی شرمی نداشت و با پوشاندن خود، احساس امنیت و آرامش نمی کرد.

در همه ی ادیان، به مسئله ی عفاف و حجاب توجه شده است، اما همیشه با افراط و تفریط هایی همراه بوده است. و دین اسلام که کامل ترین دین الهی است خود واضع حجاب نیست، بلکه آن را قانونمند و متعادل ساخته تا با روحیه و سرشت انسانی زن سازگار باشد.

حجاب به معنای پوشش بدن و به عنوان نماد اسلامی است که مرتبه های آن، پوشش بدن، عدم خودنمایی برای نامحرم و ایجاد پوشش است که مانع از ارتکاب گناه می شود و وسیله  ای برای تزکیه ی نفس و تقوا است. انواع مختلف حجاب شامل:حجاب بدن، حجاب چشم، حجاب گفتار و حجاب باطنی (فکری،عقیده و …).

حدود پوشش زنان و مردان به ویژگی های جسمانی آنان مربوط می شود. جاذبه های شدید جنسی بدن و موهای زن که از جمله ی زیبایی های وی به شمار می روند، اقتضا دارد که پوشش کامل خود را رعایت کند. اما مرد که خلقت او به گونه ای دیگر است و حکمت الهی بر خلق جاذبه های جنسی، دلربایی ها و لطافت های جسمانی او نبوده است موظف به رعایت چنین پوششی نیست.

قوانین اسلام قابلیت تطبیق پذیری را دارند و در کنار آن مسئله ی حجاب نیز در قالب های کلی بیان شده است و می توان با توجه به زمان و مکان، از انعطاف پذیری آن بهره برد. از سوی دیگر اگر بپذیریم که عفاف و پاکی در حوزه های مختلف روابط انسانی، امری لازم و قطعی است دیگر در مورد مثال ها و مصادیق آن و همچنین این که انسان نباید به گونه ای ظاهر شود یا رفتار کند که کرامت وی زیر سؤال برود، مشکلی نخواهیم داشت. حساسیت انسان نسبت به رفتارهای تحریک کننده، امری نیست که با گذشت زمان از بین برود. ممکن است ابزارها و راهکارها تغییر کند و یا قوانین اجتماعی و فرهنگی دگرگون شوند اما رعایت برخی موارد در رفتارها و ظاهر انسان، در هر زمان و مکانی می تواند به حفظ و ارتقای شخصیت و جایگاه وی کمک کند.(جاوید و محمد مهدی شجاعی باغینی،1388،ص26-27)

حجاب، حفاظی برای آسیب های اجتماعی و روانی است. نوع آفرینش زن باعث شد تا خداوند برای حراست و حفاظت او از دسترس بیگانگان، تدبیری بیاندیشد که آن، داشتن سیمای حجاب است؛ یعنی حضور در لباسی که به مدد آن بتوان بدون آسیب، به انجام وظایف دینی، اجتماعی و علمی خود پرداخت. دلایل عقلی و توصیه های دینی بسیاری، در باره ی فواید حجاب وجود دارد که امنیت اجتماعی، سلامت روانی، و بهداشت جسمی و روحی و همین طور استحکام خانواده از جمله ی این موارد است.(احمدی و همکاران،1389،رابطه اعتقاد به حجاب و آسیب پذیری فردی،خانوادگی و اجتماعی،شماره